Een ‘rizoom’ is een soort wortelstelsel, dat zich oneindig kan vermenigvuldigen. Rizomen lijken zomaar ergens te beginnen en nergens te eindigen, groeien ongebreideld, grijpen in elkaar en gaan verbindingen aan. Zo ontstaat een sterk, bijna onuitroeibaar netwerk. De wortels in het beeld van Voerman refereren naar economie, ecologie, architectuur en informatietechnologie. Dit is een directe verwijzing naar de hedendaagse economie die zich vaak ook digitaal, via onzichtbare netwerken voortbeweegt: lokaal, langs de IJssel maar ook internationaal.
Vanuit zijn persoonlijke noodzaak vorm te geven aan een nieuwe wereld zoekt Rob Voerman naar associaties en aanknopingspunten voor verandering. In zijn werk biedt hij geen pasklare oplossingen, maar anticipeert hij op hoe de wereld eruit zou kunnen zien. Dwingt hij ons onszelf opnieuw te verhouden tot urgente, actuele thema’s. De titel Rizoom refereert aan het werk van de Franse filosofen Gilles Deleuze en Felix Guattari. Zij gebruiken, net als Voerman, het rizoom als conceptueel metafoor, ontleend aan de biologie. Het verwijst naar de ongebreidelde, niet-hiërarchisch organische structuur van ondergrondse wortelstelsels; vertakkingen zonder begin of eind. Een open netwerk dat zichzelf organiseert en met iedere nieuwe verbinding nieuwe mogelijkheden voortbrengt.
In Voermans kunstwerk ‘Rizoom’ schemeren de contouren van een abstracte fabriek/gashouder door. Het getoonde wortelstelsel lijkt daardoor als het ware een soort schepper te hebben die ook de kwetsbaarheid van het systeem benadrukt. Als we het plateau bestijgen, kijken we een beetje zoals astronauten vanuit de ruimte met het blote oog naar de aarde kijken. Ze zien, net als wij hier, een blauw ‘bolletje’ en beseffen meer dan ieder ander hoe kwetsbaar en beperkt onze planeet is, waarin net als dit wortelstelsel alles van elkaar afhankelijk is. We denken dat de aarde oneindig groot is, maar dit ‘bolletje’ daar moeten we het mee doen en zorgvuldig mee omgaan.
In onze steeds complexere samenleving neemt de data-economie het in rap tempo over van onze geldeconomie. Als we data uit verschillende bronnen met elkaar combineren bieden ze nieuwe mogelijkheden voor innovaties. Maar Big data leiden ook tot een hoog energieverbruik. Bovendien bepalen ze steeds meer hoe ons leven eruitziet. We raken verstrikt in onze eigen systemen. Tegenover de technische voortuitgang, zoals de ontwikkeling van elektrische auto’s, staan de schadelijke gevolgen van en de conflicten rondom de kobaltwinning in Oost-Congo. Het natuurlijke bodemsysteem is de grootste leverancier van onze grondstoffen. Hoe meer wij consumeren, hoe meer schaarste en uitputting druk leggen op dit systeem. ‘Rizoom’ maakt zichtbaar waar we steeds meer van doordrongen raken: dat alles met elkaar samenhangt. Ons handelen is nooit vrijblijvend.
Over de kunstenaar
Rob Voerman (1966, Arnhem, Nederland) is graficus, beeldhouwer, fotograaf en installatiekunstenaar. Hij studeerde aan de CABK in Kampen (tegenwoordig ArtEZ) en aan de Vestlandets Kunstakademi, in Bergen, Noorwegen. Voerman exposeert wereldwijd en woont en werkt in Arnhem. Zijn werk is opgenomen in toonaangevende collecties, waaronder die van het Stedelijk Museum (Amsterdam), het MoMA (New York) en UCLA Hammer Museum (Los Angeles).
Wat in al zijn werk terugkeert is zijn maatschappijkritische houding, fascinatie voor onaffe, beschadigde architectuur, industriële, verlaten plekken en zijn veranderdrang. Een geëngageerde wereldverbeteraar tegen beter weten in. Voerman zoekt telkens naar een passende vormentaal om op activistische wijze wereldproblemen ter discussie te stellen. Zijn monumentale architecturale constructies, kleine sculpturen, delicate tekeningen en geënsceneerde fotografie zijn verontrustend en verleidelijk tegelijkertijd.